Paszport Do Zdrowia - Baza wiedzy

Czym jest niedożywienie?

Stan, wynikający z zaburzeń wchłaniania lub spożycia składników odżywczych, którego konsekwencją są zmiany w składzie ciała (głównie masy tłuszczowej, masy beztłuszczowej oraz jej komponentu – masy komórkowej), prowadzące do upośledzenia aktywności zarówno fizycznej jak i psychicznej organizmu.

Ponad 1/3 pacjentów przyjmowanych do szpitala jest niedożywiona.

Znaczna liczba osób przyjmowanych w dobrym stanie zdrowia opuszcza szpital z niedożywieniem.

Przyczyny niedożywienia

Sama choroba

Zmiany metaboliczne
i/lub hormonalne

Proces starzenia się

Niska aktywność fizyczna

Utrata apetytu

Niska świadomość
problemu

Przyczyny społeczne
- samotność, niepełnosprawność

Nieodpowiednia
opieka żywieniowa

Skutki niedożywienia

Utraty masy ciała
Utraty mięśni szkieletowych

Obniżona jakość życia

Zaburzenia funkcji
fizycznych i psychicznych

Gorsze wyniki leczenia

Zwiększona liczba infekcji
i współistniejących schorzeń

Wydłużony czas hospitalizacji
Wyższe koszty leczenia

Większa śmiertelność

Upośledzone gojenie ran
Dłuższy powrót do zdrowia

Grupy chorób szczególnie związane z niedożywieniem

Nowotwory
szczególnie żołądka, przełyku, trzustki, głowy i szyi, jelit, płuca.

Choroby płuc
przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), mukowiscydoza, astma

Choroby hormonalne i metaboliczne
cukrzyca z powikłaniami, choroby tarczycy.

Choroby neurologiczne
Neurodegeneracyjne i otępienia w tym: Choroba Parkinsona, Alzheimera, stwardnienie rozsiane, stwardnienie zanikowe boczne, przebyty udar, choroby nerwowo-mięśniowe (dystrofie mięśniowe), porażenie mózgowe dziecięce i inne

Choroby układu pokarmowego
nieswoiste zapalenia jelit, celiakia, przewlekłe choroby trzustki i wątroby

Infekcje i wyniszczenie organizmu
HIV, gruźlica, sepsa, oparzenia.

Choroby nerek i wątroby
niewydolność nerek, marskość wątroby.

Problemy psychiczne
anoreksja, depresja.

Pacjenci po operacjach i w ciężkim stanie
po rozległych operacjach, urazach, na intensywnej terapii.

Osoby starsze i samotne – szczególnie te, które mają trudności z przygotowaniem jedzenia lub brak wsparcia bliskich.

PACJENCIE!

Masz zwykle jedną szansę na skuteczne leczenie – nie czekaj na skrajne wyniszczenie! Leczenie wspomagające (w tym leczenie żywieniowe) zwiększa szanse na wyleczenie i powrót do zdrowia

Co to jest sarkopenia?

Stan, wynikający z zaburzeń wchłaniania lub spożycia składników odżywczych, którego konsekwencją jest utrata masy i funkcji (siły) mięśni szkieletowych.
Utrata ogólnej sprawności fizycznej.

Sarkopenia może dotyczyć również pacjenta z otyłością

Co robić?

Odpowiednie żywienie (m.in. ilość białka)

Aktywność fizyczna/ ćwiczenia

W trakcie choroby, przy unieruchomieniu/ zmniejszonej aktywności fizycznej i nieodpowiedniej diecie występuje szybka i postępująca utrata masy i funkcji mięśni.

Sarkopenia pogarsza wyniki leczenie i zwiększa śmiertelność.
Łatwo szybko stracić mięśnie ale bardzo trudno je odbudować bez odpowiedniego leczenia.

Co robić
ALGORYTM POSTĘPOWANIA

Ocena stanu odżywienia

Pogłębiona ocena - szczegółowe badanie, ocena składu ciała, badań laboratoryjnych

Ocena przesiewowa - polega na zadaniu kilku prostych pytań (część z nich na naszej stronie- oceń stan odżywienia) i badaniu pacjenta

Gdy pacjent jest oceniony jako niedożywiony lub z ryzykiem niedożywienia wskazane jest leczenie żywieniowe

Czy możliwe jest skuteczne żywienie drogą doustną?

Sprawdź czy jesteś w stanie pokryć zapotrzebowanie

Załóż dzienniczek żywieniowy

Pokaż go lekarzowi i dietetykowi

Skonsultuj się z lekarzem
i dietetykiem

by porównać zapotrzebowanie
z możliwościami jedzenia.

Czy masz dolegliwości

(np.: nudności, wymioty, brak apetytu, bóle brzucha, biegunka), które mogą utrudnić efektywne jedzenie lub zwiększać zapotrzebowanie?

Zapotrzebowanie jest różne dla różnych osób. Inne dla zdrowych a inne dla osób chorych.

Przykładowo:

rekomendowana dobowa ilość białka w diecie u zdrowego człowieka to 0.8-0.9g/ kg masy ciała
rekomendowana dobowa ilość białka w diecie u pacjenta onkologicznego 1-1,5g / kg mc.

Gdy możliwe jest skuteczne żywienie drogą doustną

Konsultacja z dietetykiem

Skonsultuj się z dietetykiem

Pomoże wprowadzić zdrowe nawyki żywieniowe.
Wie jak wzbogacić dietę by miała więcej składników odżywczych.
Wie czy w danej chorobie wskazane jest ograniczanie konkretnych produktów w diecie.

Fortyfikacja diety, ONS

Jak fortyfikować dietę?

Dodawaj do potraw zdrowe tłuszcze (np. oliwa z oliwek, orzechy), białko (np. jajka, rośliny strączkowe) i błonnik (np. pełnoziarniste produkty, warzywa) do codziennych dań.
ONS (ang. Oral Nutritional Supplements) to doustne suplementy odżywcze, które dostarczają dodatkową energię, białko, witaminy i minerały w skoncentrowanej formie.

WSKAZÓWKI

Prowadź dzienniczek żywieniowy. Notuj co jesz (im dokładniej tym lepiej). Dzienniczek pozwala na szybkie wychwycenie problemów żywieniowych i zwrócenie uwagi pacjenta, gdyż opóźnianie reagowania na jeden problem za innym problemem stanie się bardzo poważny.

Gdy żywienie drogą doustną nie jest skuteczne
ale możliwe jest żywienie drogą przewodu pokarmowego

Żywienie dojelitowe

Żywienie podawane jest do przewodu pokarmowego drogą sztucznego dostępu:
zgłębnika (sondy), gastrostomii odżywczej, jejunostomii.

Zgłębnik (sonda)

Cienka rurka wprowadzana przez nos do żołądka lub jelit.

Jejunostomia

Cewnik wprowadzony jest bezpośrednio przez skórę do jelita. Zwykle zakładany jest operacyjnie ale może być również endoskopowo.

Gastrostomia

Gastrostomia to rurka wprowadzona do żołądka. Może być założona endoskopowo, a gdy to niemożliwe – chirurgicznie lub radiologicznie.

Gastrojejunostomia PEG-PEJ

Cewnik wprowadzony jest bezpośrednio przez otwór w skórze przez żołądek ale do jelita.

Gdy skuteczne żywienie drogą przewodu pokarmowego nie jest możliwe

Żywienie pozajelitowe

ŻYWIENIE POZAJELITOWE to metoda dostarczania składników odżywczych bezpośrednio do krwiobiegu, z pominięciem układu pokarmowego. Odbywa się to za pomocą kroplówki podawanej przez specjalny dostęp do żyły. Stosuje się ją, gdy układ pokarmowy nie działa prawidłowo lub nie może być używany.

PACJENCIE!

Jeśli nie jesteś w stanie skutecznie odżywiać się drogą doustną, pilnie skontaktuj się z lekarzem prowadzącym. Konieczne może być skierowanie do szpitala. Tam po analizie Twojego stanu zdrowia zaplanowane zostanie odpowiednie leczenie żywieniowe. w razie potrzeby zostanie założony odpowiedni dostęp żywieniowy.

Żywienie dojelitowe i pozajelitowe
w warunkach domowych

Dla niektórych pacjentów możliwe jest kontynuowanie leczenia żywieniowego w domu pod opieką poradni żywienia domowego gdy nie ma już wskazań do hospitalizacji. Żywienie dojelitowe i pozajelitowe w warunkach domowych jest w Polsce całkowicie refundowane. Jeśli wymagasz takiego wsparcia musisz być pod opieką poradni żywienia domowego. Każdy lekarz może skierować Ciebie do takiej poradni jeśli tego wymagasz i masz odpowiedni dostęp.

Porady i wskazówki

UWAGA

Korzystaj z porad żywieniowych tylko od specjalistów. Internet jest pełen nieprawdziwych informacji i pseudospecjalistów - NIE RYZYKUJ

POBIERZ
WSKAZÓWKI
DLA PACJENTA

Pomóż innym - przekaż informację

Znasz kogoś kto potrzebuje pomocy medycznej?

Przekaż mu adres strony www lub wydrukuj informację o stronie z kodem QR.

Narzędzie dostępne na stronie oparte jest na: kryteriach niedożywienia GLIM, skali NRS oraz skali samooceny SARC-F do oceny ryzyka sarkopenii.

Strona zawiera proste narzędzie pozwalające ocenić ryzyko niedożywienia oraz sarkopenii oraz przekazania podstawowych wskazówek dotyczących kierunku postępowania.

Kwestionariusz oceny nie zastępuje oceny lekarza. Jest narzędziem wspomagającym